راههای مقابله با “اثر نورپردازی” در فن بیان و سخنرانی
خیلی وقت‌ها در خیابان راه می‌رویم و ناگهان دچار پیچ‌خوردگی پا می‌شویم. در این لحظه بیش از این که به فکر درد به وجود آمده در ناحیه آسیب‌دیده باشیم به فکر نگاه اطرافیان و طرز فکر آن‌ها هستیم؛ چون فکر می‌کنیم ما تنها بازیگران این صحنه هستیم و تمام اطرافیان چارچشمی روی ما متمرکز شده‌اند. حال آن که بسیاری از رهگذاران بدون توجه به این قضیه از کنار ما عبور کرده‌اند. مشابه همین اتفاق به دنبال پدیده “اثر نورپردازی” در سخنرانی رخ می‌دهد و خیلی از سخنرانان فریب این پدیده ساختگی ذهن خود را خورده‌اند.
چنان چه که گفته شد این پدیده بر اثر فرضیات کاملا غیرواقعی ذهن ما ایجاد می‌‌گردد که باعث می‌شود تصور کنیم دیگران توجه غیرمعمول و زیادی نسبت به ما دارند؛ مثل حالتی که زیر نور شدید قرار داریم و در فضایی تاریک می‌درخشیم. به علاوه اولین بار این پدیده توسط روان‌شناسان Gilovic ،Medvec و Savitsky کشف شد. آن‌ها معتقد بودند که همه انسان‌ها تحت تشعشعات نوری در اجتماع هستند که باعث می‌شود تصور کنند بیش از آن چه هستند به نظر می‌رسند.
اگرچه اثر نورپردازی همیشه و همه جا همراه ما بوده و همواره همراهمان است اما در طول سخنرانی شرایط کاملا فراهم است تا تاثیر این پدیده را روی اجرا و تسلط خود به مهارت‌های سخنرانی بیشتر احساس کنیم.
در بخش دوم این سری از مطالب دانشگاه زندگی می‌آموزید چه طور بر نتایج منفی پدیده کاذب اثر نورپردازی در سخنرانی غلبه کنید.
مقابله با “اثر نورپردازی” در فن بیان و سخنرانی
اکنون که با مفهوم اثر نورپردازی آشنا شده‌اید وقت آن رسیده است تا با راههای مقابله با اثر نورپردازی هم آشنا شوید. در پایان ببینید این راهکارها تا چه حد به بهبود مهارت‌های سخنرانی شما کمک خواهند کرد.
تشخیص بود و نبود اثر نورپردازی در سخنرانی
دیگر وقت آن رسیده است که باور کنید مخاطبان آن بینندگان و شنوندگان تیز و حواس‌جمعی نیستند که به تک تک حرکات شما در سخنرانی توجه کنند. حتی اگر در مرکز صحنه قرار داشته باشید، سکوت مطلق حاکم باشد و مطلب موردنظر از حساسیت فوق‌العاده‌ای برخوردار باشد باز هم مخاطبان در زمان‌بندی سخنرانی به تک تک حرکات شما توجه نمی‌کنند.
شاید اغراق‌آمیز باشد اما در یک سخنرانی هدفمند که مخاطبان جهت شرکت در آن وقت و هزینه صرف می‌کنند همه شرکت‌کنندگان بیش از هر چیز به دنبال برقراری ارتباط میان کلمات مختلف و فهم معانی و مقاصد سخنران هستند. به علاوه حواس مخاطبان را فاکتورهای مختلفی در سخنرانی درگیر می‌کند. به این شکل که هوش و حواس او همزمان بین سخنران، اسمارت‌فونی که در دست دارند، صداهای بیرون و رفت و آمدها تقسیم می‌شود.
ضبط ویدیو هنگام تمرین سخنرانی
چنان چه بارها در مبحث تمرین برای سخنرانی و نکاتی برای کسب آمادگی پیش از شروع سخنرانی گفته شد ضبط ویدیو هنگام تمرین یکی از بهترین راهکارها برای تقویت مهارت‌های سخنرانی می‌باشد. اما تمرین سخنرانی چه ارتباط با کاهش پدیده اثر نورپردازی دارد؟
همان طور که می‌دانید عواملی مثل اضطراب و ترس از سخنرانی از جمله چاشنی‌های رایجی هستند که طعم اجرا و ارائه سخنران را تحت تاثیر قرار می‌دهند. همین موضوع باعث ایجاد عوامل محرکی مثل لرزش دست، پرش پلک سخنران یا حرکات ممتد دست و پا در یک نقطه می‌شود که باعث حواس‌پرتی سخنران می‌شوند.
استفاده از یک دوربین فیلمبرداری و ضبط تمارین به سخنران کمک می‌کند تا این عوامل محرک را در فن بیان خود شناسایی کرده و آن‌ها را به حداقل برساند.
استفاده از بازخوردهای مخاطبان قابل اعتماد
سوال پرسیدن از مخاطبان صادق و قابل اعتماد در طول سخنرانی بهترین کمک به سخنران برای رفع عواملی است که مدام تصور می‌کند به سبب آن مورد توجه خاص شنوندگان و بینندگان قرار گرفته است. سوالاتی مثل آیا در زبان بدن تنش عصبی می‌بینید؟ آیا متوجه پیچ خوردن پای ما هنگام عبور از روی سیم پروژکتور شده‌اید؟ آیا هر یک از این عوامل باعث حواس‌پرتی شما از موضوع بحث در سخنرانی شدند؟
تمرکز بر مخاطبان
یکی از موثرترین راه‌هایی که باعث می‌شود پدیده اثر نورپردازی به حداقل برسد این تفکر خاص است که سخنرانی شما برای مخاطب است و هیچ تعلقی به خود شما ندارد. این جمله که “سخنرانی بدون حضور مخاطب سخنرانی نمی‌شود” کمک می‌کند تا به سرعت فراموش کنید در مرکز توجه جمع بزرگی قرار دارید. به علاوه باعث می‌شود پیامتان خیلی راحت‌تر توسط مخاطب جذب شود؛ بدون این که ظاهر و ویژگی‌های فیزیکی شما به عنوان سخنران مورد توجه قرار گیرد.
آثار پدیده “اثر نورپردازی” بر مخاطبان
در حالی که سخنران به عنوان عضو آسیب‌پذیر در سخنرانی بیش‌ترین ضرر را نسبت به هر فرد دیگری از این پدیده در سخنرانی می‌بیند، مخاطبان هم از عواقب و آثار پدیده نورپردازی بی‌نصیب نخواهند ماند.
اکراه و بی‌میلی مخاطب برای شرکت در فعالیت جمعی
مخاطبان با دیدن عکس‌العمل سخنرانی که تحت تاثیر این باور ساختگی قرار گرفته است سکوت می‌کنند. به جز سکوت بسیاری از مخاطبان از فعالیت و نظر دادن در بحث‌های گروهی امتناع می‌ورزند. بعبارتی حاضر به همکاری با سخنران مضطرب نمی‌شوند، بنابراین اگر استایل و سبک و سیاق سخنرانی شما به صورت یک مباحثه چندطرفه باشد، بیشتر ضرر می‌کنید.
اکراه و بی‌میلی مخاطب برای سوال پرسیدن
در طول سخنرانی ممکن است بارها و بارها این جمله را تکرار کنید: “اگر سوالی در این باره ذهنتان را درگیر کرده است بپرسید”. با این حال در بسیاری از مواقع هیچ سوالی دریافت نمی‌کنید، تا پایان سخنرانی که مخاطبان شما را احاطه می‌کنند و به طرح سوال می‌پردازند.
یکی از دلایل این واکنش عکس از سوی مخاطبان اثر نورپردازی است که تصور می‌کنند با سوال پرسیدن تمام افراد حاضر در سخنرانی به آن‌ها خیره می‌شوند و به این شکل معذب خواهند شد.
یکی از مشکلات گفتگوهای سیال و مخاطب‌محور نیز همین مشکل است و مخاطب ممکن است به دلیل ترس از اشتباه و این که تصور می‌کند در مرکز توجه قرار دارد از سوال پرسیدن اجتناب کند.
بی‌میلی برای نشستن روی صندلی‌های جلوتر
خیلی از مخاطبان بیش از این که مایل باشند نزدیک به سخنران باشند، در صندلی‌های عقب‌تر مستقر می‌شوند. دلیل آن هم واضح است؛ چون نمی‌خواهند سخنران به آن‌ها کاملا مسلط باشد.
همین موضوع که به دنبال پدیده “اثر نورپردازی” بروز می‌دهد باعث می‌شود تا فاصله مخاطب و سخنران به مرور بیشتر و بیشتر شود. تاثیر منفی دور شدن مخاطب از سخنران در مطلب حرکات بدن سخنران در سخنرانی قبلا بحث شده است.
مقالات بیشتر را اینجا بخوانید